Bergen foto’s heeft Werkendammer Thomas Westerhout (68) in zijn bezit. Zo’n 35.000, schat hij. Allemaal van Werkendam. Hier zit een enorm aantal afbeeldingen van vrachtschepen bij.
De innige relatie tussen het dorp en het water bestaat volgens Westerhout al sinds de beruchte Sint-Elisabethsvloed van 1421. Westerhout: ‘Telkens kwam het land hier onder water te staan. Hierdoor konden boeren met landbouw niet meer de kost verdienen. Ondertussen viel er wel veel vis te vangen. Dus stapten de boeren over op het beroep van visser.’ Later gingen ze aan de slag als schipper in de binnenvaart, of als rijswerker: dan maakten ze matten van rijshout –zinkstukken– om de oevers tegen afkalving te beschermen.
Bij zijn speurtochten naar het verleden van Werkendam breidde zijn fotoverzameling zich steeds verder uit. Negen historische boeken schreef hij. Het boek ‘Van Biesboschvissers tot Europaschippers’ (1989) vormde de aanleiding om een fotoverzameling van schepen aan te leggen. In het boek zijn de eerste zalmschouwtjes te zien, maar ook de kustvaarders van eind jaren tachtig van de vorige eeuw.
Veel schippersfamilies verdienen al eeuwen hun brood op het water, weet Westerhout. Maar dat hoorde hij niet van de oude rotten. „Mensen weten meestal hooguit tot honderd jaar terug hun familiegeschiedenis. Maar in het streekarchief van Heusden is ook heel veel te vinden: daar heeft Werkendam zijn gerechtelijk archief ondergebracht. ‘Echte Werkendamse schippersgeslachten zijn, zo blijkt uit de archieven, onder meer Den Haan, Verheij en Hovestadt’, zegt Westerhout. ‘Die hadden soms rond 1600 al een schipper als voorouder.’
In de fotoalbums van Westerhout staan de afbeeldingen van zo’n 1000 schepen netjes op alfabet gerubriceerd. Alle informatie die hij per schip heeft kunnen achterhalen, heeft hij er op getypte velletjes bijgevoegd: ‘De werf waar het schip is gebouwd, het bouwjaar, de eigenaren en aanpassingen door de jaren heen en andere bijzonderheden.’ Zoals die keer dat de Hoop en Vertrouwen van schipper Engel Wijbrands in kruiend ijs terechtkwam. En het drama dat schipper Toon Klop meemaakte toen zijn trots, de negen jaar jonge zeilklipper Margaretha Johanna, bij een plotselinge storm in stukken brak.
Nog altijd blijft Westerhout verzamelen. Maar nieuwe schepen krijgen in zijn collectie amper voet aan de grond. Behalve de beelden die hij in 2005 nodig had voor zijn boek ‘Werkendam: 100 jaar Schuttevaer, van rijshout tot container’. ‘Schepen vanaf 1990 vind ik niet interessant meer. Ik heb mensen gekend die bij het zien van een mast al wisten om welk schip het ging. Tegenwoordig zien schepen er allemaal hetzelfde uit. De romantiek is verdwenen; de schipper is ondernemer geworden.’
Bron: Reformatorisch Dagblad